Η ελληνική κοινωνία τις τελευταίες δεκαετίες, έχει αλλάξει ριζικά. Αλλοι πιστεύουν οτι οι αλλαγές ήταν σωστές και άλλοι οχι. Στο τελικό υπολογισμό λένε ναι. Η ελληνική κοινωνία, έκανε βήματα μπροστά, με καθοριστικές παρεμβάσεις της ελληνικής πολιτείας.
Πόσο θυμούνται ή πόσοι γνωρίζουν, οτι ως το 1982, ήταν θεσμοθετημένος ο θεσμός της προίκας.
Ο απαρχαιωμένος αυτός θεσμός καταργήθηκε, μια μέρα σαν την σημερινή, το όχι και τόσο μακρινό 1983.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου, ήταν αποφασισμένος, να αλλάξει την ελληνική κοινωνία, σε όλες τις μορφές, κοινωνική και οικονομική. Στόχος ήταν η ισότητα, των δύο φύλων και των κοινωνικών στρωμάτων.
Μετά την καθιέρωση του Πολιτικού γάμου, ήταν μια από τις πρώτες νομοθετικές πρωτοβουλίες, που αλλάζαν ριζικά προς το θετικό το τοπίο στο οικογενειακό, μετατρέποντας σε ένα σύγχρονο, ανθρώπινο και δίκαιο. Ήταν ένα ακόμα βήμα για της γυναίκας με τον άνδρα σε νομικό πλαίσιο.
Η προίκα της κόρης και της αδελφής, ήταν η αιτία για του άνδρες της οικογένειας, να αναγκαστούν να μεταναστεύσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής της στις αρχές του 20ου αιώνα και αργότερα μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, στα εργοστάσια στης Γερμανίας και του Βελγίου.
Μια γυναίκα, για να μην «μείνει στο ράφι», έπρεπε να έχει προίκα. Η προίκα ήταν μια αποζημίωση στον άντρα, καθώς εξασφάλιζε την ελάφρυνση της οικογένειας σε πολλούς τομείς και του συζύγου από τα βάρη της. Μόνο αν ήταν αρκετά νέα, πανέμορφη, η προίκα έμενε στην άκρη, καθώς ήταν ο πόθος ενός πλούσιου. Και στις περιπτώσεις η γυναίκα, ήταν «αντικείμενο».
Η προίκα ήταν ο λόγος που πάθαιναν σοκ, οι πατεράδες, όταν μάθαιναν οτι το παιδί που ήρθε στον κόσμο είναι κορίτσι.
Το παζάρι της προίκας
Η προίκα είναι τα πάντα. Από ρούχα, σερβίτσια, χρυσαφικά, χρήματα, σπίτια, ζώα, οικόπεδα, διαμερίσματα.
ν και η προίκα έχει τις ρίζες της από τα αρχαία χρόνια και ξεκίνησε με μοναδικό σκοπό την οικονομική εξασφάλιση των γυναικών, αλλά και την συμβολή της στο νέο σπιτικό, με τον καιρό εκφυλίστηκε.
Έτσι η περιουσία περνούσε στην επικαρπία του συζύγου ενώ η κόρη κατείχε μόνο την κυριότητα. Στην ουσία όμως ο γαμπρός έγινε ο κύριος υπεύθυνος να διαχειριστεί την προίκα της συζύγου του.
Κάποια στιγμή η προίκα σε πολλές περιπτώσεις έγινε αυτοσκοπός. Και ένα τύχαινε οι γονείς να είναι φτωχοί και να μην μπορούν να «προικίσουν» πλουσιοπάροχα την θυγατέρα τους, τότε είχαν να αντιμετωπίσουν τόσο την κοινωνική κατακραυγή της μικρής κοινωνίας του χωριού, όσο και πολλές φορές, την απέχθεια του γαμπρού.
ν και η προίκα έχει τις ρίζες της από τα αρχαία χρόνια και ξεκίνησε με μοναδικό σκοπό την οικονομική εξασφάλιση
Προικοσύμφωνα
Ο θεσμός αυτός εμφανίσθηκε στη χώρα μας το 1830, αν και κρατάει από τα βυζαντινά χρόνια και ήταν σε ισχύ και κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Ουσιαστικά ο πατέρας μεταβίβαζε την κόρη του στον κύρη της μαζί με την περιουσία που της είχε συγκεντρώσει.
Τα προικοσύμφωνα, ή προικοχάρτια, ή αρραβωνοχάρτια συνέτασσαν μπροστά στον γαμπρό και τον πατέρα της νύφης ιερείς οι οποίοι άλλωστε εκείνη την εποχή ήταν ουσιαστικά οι υπεύθυνοι για την εφαρμογή του οικογενειακού Δικαίου.
Η σύνταξή τους γινόταν πάντα µε παρουσία μαρτύρων, που ήταν υποχρεωμένοι να υπογράψουν το προικοσύμφωνο. Το προικοσύμφωνο συντασσόταν πριν από τον γάμο. Η προίκα παραδινόταν στον γαμπρό πριν από τη στέψη.
Το πρώτο βήμα για την κατάργηση του θεσμού έγινε το 1955 από 17 κοινότητες της Ρούμελης, με πρωτοστάτη, τον Κώστα Κίτσο, κοινοτάρχη στο χωριό Άγιος Γεώργιος – Νεοχωράκι Φθιώτιδας. Ο Κίτσος έστειλε ένα υπόμνημα προς τη βασίλισσα Φρειδερίκη ικετεύοντάς την να αναλάβει πρωτοβουλία για την κατάργηση του αναχρονιστικού θεσμού «της προικός».
Ο κοινοτάρχης είχε συγκλονιστεί από έναν συμπατριώτη του που είχε 3 κόρες και ο οποίος είχε πάει να ζητήσει τη βοήθεια του γιατί οι γαμπροί εάν δεν έπαιρναν προίκα δεν θα τις παντρευόντουσαν. Και ο άνθρωπος δεν είχε τόση περιουσία για να προικίσει και τις τρεις.
Η Φρειδερίκη, αγνόησε την επιστολή, καθώς είχε σχέδια για την κόρη της Σοφία.
Η προίκα της Σοφίας
Ο θεσμός της προίκας, δεν είχε μόνο κοινωνικό αντίκτυπο, την εποχή εκείνη. Μάλιστα δημιούργησε και αναταραχή στο πολιτική σκηνικό. Η κόντρα του Κωνσταντίνου Καραμανλή με την Βασίλισσα Φρειδερίκη, άφησε το στίγμα της, στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Αιτία η γάμος τη Σοφίας με τον Βασιλιάς της Ισπανίας Χουάν Κάρλος .
Η Φρειδερίκη απαίτησε από τον πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή το εξωφρενικό για την εποχή ποσό των 9εκατ. δραχμών «απαλλασσόμενο από κάθε φορολογία». Ο Καραμανλής αρχικά διαφώνησε και επιχείρησε τουλάχιστον να ρίξει τις απαιτήσεις της Φρειδερίκης. Της τόνισε ότι πρέπει να υπάρξει πρώτα συνεννόηση με τα υπόλοιπα κόμματα ώστε το θέμα να μην χρησιμοποιηθεί για να βλάψει την κυβέρνηση και τα Ανάκτορα. Η βασίλισσα όμως επέμεινε και η όποια αντίσταση του Καραμανλή κάμφθηκε.
Η σύγκρουση στη Βουλή
Στις 19 Φεβρουαρίου του 1962 ο υπουργός Οικονομικών Σπύρος Θεοτόκης κατέθεσε στη Βουλή νομοσχέδιο με το οποίο δινόταν προίκα στη Σοφία ύψους 9.000.000 δρχ. (300.000 δολάρια της εποχής) που απαλλασσόταν από κάθε φορολογία και μπορούσε να μετατραπεί σε συνάλλαγμα.
Ο αρχηγός της αντιπολίτευσης, Γεώργιος Παπανδρέου μιλώντας στη Βουλή καταφέρθηκε εναντίον της προίκας: «Κατά την ιδικήν μας γνώμην, η οποία σήμερον αποτελεί και συνείδησιν του πολιτισμένου κόσμου, η προιξ είναι θεσμός βάρβαρος. Είναι μορφή σωματεμπορίας. Και υποστηρίζομεν ότι αποτελεί θέμα στοιχειώδους πολιτισμού εις εποχήν, η οποία καθιέρωσε την ισότητα των φύλων, να επιζή ο βάρβαρος θεσμός. Δεν δεχόμεθα να διαπιστωθή ότι, ενώ εις ολόκληρον τον πολιτισμένον κόσμον έχει καταργηθή ο θεσμός της προικός, εν τούτοις εις την Ελλάδα, εις την πατρίδα του αληθούς ανθρωπισμού, επιζή. Αντιθέτως, η παροχή γαμηλίου δώρου είναι πράξις αβρότητος, είναι δείγμα πολιτισμού. Αυτό είναι θέμα αρχής. Δεύτερον, επιθυμούμεν να δηλώσωμεν ότι ουδέποτε η άποψις μας δύναται να έχη την έννοιαν προσβολής προς την βασιλόπαιδα. Είναι εκτός ημών οιαδήποτε πρόθεσις προσβολής. Ευγενείς άνθρωποι δεν προσβάλλουν. Και η ΕΚ αποτελείται από ευγενείς ανθρώπους».
Προίκα 9 εκατομμυρίων
Αλλωστε ήταν αυτή που άσκησε φορτικές πιέσεις στον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή να καθορίσει μεγάλο ποσό από τον δημόσιο προϋπολογισμό για προίκα της κόρης της. Και πράγματι, στις 19 Φεβρουαρίου, ο υπουργός Οικονομικών Σπυρίδων Θεοτόκης καταθέτει στη Βουλή νομοσχέδιο με το οποίο δίνεται προίκα στη Σοφία ύψους 9 εκατομμυρίων δρχ. που απαλλάσσεται από κάθε φορολογία και μπορεί να μετατραπεί σε συνάλλαγμα..
